Eén van de kenmerken van integrale gebiedsontwikkeling is dat in een gebied gelijktijdig oplossingen voor meerdere maatschappelijke opgaven worden gezocht. Denk aan het aanpakken van een mobiliteitsopgave in combinatie met het ontwikkelen van duurzame energie, of het bouwen van woningen samen met het verbouwen van voedsel. Vanuit hun actieve bijdragen aan de totstandkoming van Omgevingswet zien onze adviseurs dat de instrumenten van de Omgevingswet bij uitstek geschikt zijn innovatieve combinaties te stimuleren en werkelijkheid te laten worden. Hoe zit dat zit voor de combinatie van woningen en biodiversiteit?

Natuurinclusief bouwen zal de komende jaren – in navolging van bijvoorbeeld ‘duurzaam bouwen’ – een flinke vlucht nemen, zo is de verwachting. Het gaat hierbij om het ontwikkelen van een gebied met gelijktijdig aandacht voor de inpassing in de natuur: de flora én fauna. Integraal dus! Dat kan door allerlei technische voorzieningen te treffen. De Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) noemt als voorbeelden: inbouwkasten voor broedende vogels of vleermuizen, speciale dakpannen voor gierzwaluwen, muurplanten, groene daken, groene muren en slimme verlichting. Tegelijk de ontwikkeling van natuur bevorderen én de woningbouwopgave aanpakken? Dat kan met het omgevingsplan, de opvolger van het bestemmingsplan onder de Omgevingswet.

Het omgevingsplan uit de nieuwe Omgevingswet krijgt een bredere reikwijdte dan de huidige bestemmingsplannen: niet alleen ruimtelijke ordening, maar de gehele fysieke leefomgeving staat centraal. En van de fysieke leefomgeving is natuur een onlosmakelijk onderdeel. Daardoor zal het omgevingsplan niet langer alleen het ‘woon- en leefklimaat’ van inwoners en bedrijven reguleren zoals in het bestemmingsplan het geval was. Ambities op het gebied van natuur, bouwen, milieu en klimaat worden gecombineerd. En dat is natuurlijk hartstikke relevant voor integrale gebiedsontwikkeling!

De nieuwe Omgevingswet treedt naar verwachting per 1 januari 2022 in werking en er wordt al volop door gemeenten geëxperimenteerd. Een aantal voorbeelden:

• In het Chw-bestemmingsplan Schokkerhoek (Urk) wordt verwezen naar beleidsregels over versterking van de biodiversiteit, zoals nestmogelijkheden voor vleermuizen en bijen, groenvoorzieningen, aansluiting op groenstructuren en de eis dat inheemse bomen en struiken worden gebruikt. Dit soort beleidsregels zijn niet toegestaan bij de huidige bestemmingsplannen, maar in het nieuwe omgevingsplan wel.
• Het bestemmingsplan met verbrede reikwijdte Soesterberg-Noord biedt ruimte aan een woongebied en bedrijventerrein, waarbij de lokale natuur op de vliegbasis beschermd blijft. In het plan is bijvoorbeeld geregeld dat een aanvrager van een planwijziging samen met een deskundige aantoont dat een nieuw initiatief geen onoverkomelijk beletsel vormt voor de natuur en flora en fauna.
• In het Chw-bestemmingsplan Tuinen van Zandweerd van de gemeente Deventer is geregeld dat er alleen gebouwd mag worden als een bijdrage wordt geleverd aan natuurinclusief bouwen. Er moeten minimaal 15 punten worden behaald om een gebouw te mogen bouwen. Om een voorbeeld te geven: een nestkast voor een zwaluw is 3 punten.

Voor het juridisch stimuleren van integrale gebiedsontwikkeling is een instrument nodig dat een integrale blik op de fysieke leefomgeving mogelijk maakt. Zie daar het omgevingsplan. Dit nieuwe instrument van de Omgevingswet vormt een uitgelezen kans om slimme combinaties te zoeken in de aanpak van meerdere maatschappelijke opgaven. De combinatie tussen bouwen en natuurontwikkeling wordt al regelmatig door gemeenten gevonden, zo blijkt uit de opgesomde voorbeelden. Welke slimme combinatie kiest u?

Een andere versie van dit blogbericht is ook verschenen op www.gemeente.nu

Dit is de eerste blog in een reeks over integrale gebiedsontwikkeling waarin consultants van het team gebiedsontwikkeling hun kijk geven op integraliteit.