Impuls voor de woningkwaliteit in Zaanstad

Hoeveel nieuwbouwwoningen ook worden bijgebouwd, de woonkwaliteit van een gemeente wordt vooral bepaald door die van de bestaande woningvoorraad. In Zaanstad laat die te wensen over. Voor circa 3.000 particuliere woningen is binnen tien jaar funderingsherstel nodig en woningen scoren laag op het gebied van energie. Landelijk gezien scoort Zaanstad laag op het gebied van woningkwaliteit. Het gemeentebestuur wilde daarom een impuls geven aan verbetering van de woningkwaliteit.

Daarom zocht de gemeente een kwartiermaker om samen met de organisatie een strategie uit te werken en hier invulling aan te geven. Een uitdaging, omdat het grootste deel van de investeringen niet op de gemeentebegroting staan, maar moeten worden gedaan door eigenaren. Woningverbetering gaat daarmee om de ‘kunst van het verleiden’.

Kwartiermaker met ervaring
Zaanstad benaderde meerdere partijen om een kandidaat te leveren voor de functie van kwartiermaker. Ook werd verzocht om een specifieke visie op het vraagstuk. Aangezien wij bij AT Osborne eerder in samenwerking met kennisnetwerk Platform 31 een essay schreven over particuliere woningverbetering waren wij bekend met het vraagstuk. Ook als het gaat om verduurzaming hebben wij ervaring opgedaan bij een reeks van gemeenten. Daar waren wij betrokken bij het opzetten van lokale buurtenergiemaatschappijen. Tot slot kennen wij de gemeente Zaanstad goed omdat we in het verleden langdurig betrokken waren bij grootschalige opgaven zoals Inverdan en Saendelft. Met deze gecombineerde kennis en ervaring kregen we bij AT Osborne de rol van kwartiermaker.

Van ambitie naar strategie
We zijn de opdracht gestart met zowel intern als extern verkennende gesprekken, om een beeld te krijgen van de opgave en de betrokken partijen. Daarna hebben we in een aantal bijeenkomsten vanuit ambities toegewerkt naar een strategie. Deze hebben we uitgewerkt in een plan van aanpak dat de doelstelling, de strategie, de organisatie en bijbehorende financiële middelen beschrijft. Dit plan vormt de basis voor bestuurlijke besluitvorming die in dit najaar van 2016 is voorzien.

Kansen benutten
Uit de gesprekken werd ons snel duidelijk dat Zaanstad goed op weg is. Ze hebben een sterke lobby naar Den Haag ingezet om aandacht te krijgen voor funderingsherstel. Ze organiseren collectieve inkoopacties van zonnepanelen en het meetnetwerk om grip te krijgen op funderingsproblemen. Voor veel gemeenten dient Zaanstad nu als voorbeeld. Bij de uitwerking van de strategie werd ons duidelijk dat er nog kansen liggen op het organiseren van zelforganisatie van bewoners en het betrekken van marktpartijen en corporaties.

Solide basis
De kunst was dus het goede te behouden en te kijken waar Zaanstad nog winst kon boeken. We hebben samen realistische doelstellingen geformuleerd. We kwamen samen tot het inzicht dat verduurzaming en funderingsherstel van elkaar kunnen leren en elkaar onderling versterken. Met het formuleren van een expliciete overkoepelende strategie hebben we een solide basis gelegd voor de gewenste impuls.