Soms springt het in het oog: hier zijn veel woningen met zonnepanelen. De kans is groot dat een lokale energiecoöperatie van bewoners daarvoor verantwoordelijk is. Nederland kent er daarvan enkele honderden. AT Osborne was de afgelopen tien jaar betrokken bij de oprichting van enkele tientallen coöperaties, zoals Alkmaar Energie, www.alkmaar-energie.nl, en Blauwvinger Energie in Zwolle, www.blauwvingerenergie.nl. Momenteel zijn we aan de slag in Uitgeest, www.duec.nl.

Lokale nutsbedrijven

Nu de energietransitie spannend wordt met het aardgasvrij maken van wijken, kijken velen naar de bewonerscoöperaties voor een oplossing. Dat kunnen zij niet alleen. Evenmin kunnen bedrijven en overheden alleen de last van de energietransitie dragen. De visie van AT Osborne hierop is dat in elke gemeente één of meer lokale nutsbedrijven voor energie moeten komen. Zo’n bedrijf is in handen van bewoners, bedrijven en gemeente samen, mogelijk ook met het waterschap aan boord. De energiecoöperatie van bewoners is een spil in dit nieuwe nutsbedrijf. Vanwaar deze visie?

Collectieve oplossingen, zoals een groot zonnedak en een warmtenet voor de buurt, zijn goedkoper en beter dan individuele oplossingen. Wel moet je daarvoor veel geld inzamelen. Een nutsbedrijf kan dat beter dan alleen de buurt zelf, een energiecoöperatie, wat bedrijven, of de gemeente. Bovendien zullen er mensen zijn die geen geld kunnen inleggen; het nutsbedrijf kan ervoor zorgen dat zij wel aangesloten worden. Het nutsbedrijf kan experts inhuren en een lange termijn strategie inzetten. Dat stelt financiers en ook politici gerust.

Bewoners en bedrijven praten mee

Vroeger hadden we toch ook nutsbedrijven? Ja, maar die waren in handen van het gemeentebestuur, later provinciebestuur. Op basis van huidige belastingen zal de overheid hooguit 15% van de energietransitie betalen, en de gemeente en provincie daarvan een klein deel. De gebruiker, dat wil zeggen bewoners en bedrijven, gaan het leeuwendeel betalen. Zij horen dus aan de bestuurstafel van het nutsbedrijf te zitten. Daar bepalen zij mede de prijs van energie, de winstmarge en de bestemming van de winst. Dat hoort bij een nutsbedrijf en is het grote verschil met de huidige energiebedrijven waarop je als gebruiker geen enkele invloed hebt.

Huidige, grote energiebedrijven, en ook netwerkbedrijven, zien in dat zij goed kunnen samenwerken met nieuwe nutsbedrijven. Deze grote bedrijven uit de huidige energie-industrie kunnen een nieuwe markt ontwikkelen, door diensten te verlenen aan nutsbedrijven, en ook aan de energiecoöperaties van bewoners. Geen concurrentie, maar onderlinge versterking. Zo hoort het als allen zich inzetten voor de snelst mogelijke energietransitie.