PALLAS-reactor: puzzelstukjes van een miljardenproject

Dit jaar gaan de funderingspalen de grond in voor PALLAS, de nieuwe medische isotopenreactor in Petten. Hiermee kan Nederland de komende 50 jaar miljoenen patiënten helpen. Robin Verspeek rondde eind 2023 als tendermanager de aanbesteding voor de bouw af. Sindsdien is hij bij dit megaproject betrokken als releasemanager.

Reactor PALLAS in Petten

In Europa vinden elk jaar ongeveer 200.000 medische behandelingen plaats met therapeutische isotopen. Maar liefst tweederde daarvan is afkomstig van de Hoge Flux Reactor in Petten. Deze huidige reactor zit echter tegen het einde van zijn levensduur aan. Vandaar dat het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport in 2022 voor dat jaar 30 miljoen euro voor PALLAS reserveerde, en daarna 129 miljoen euro per jaar vanaf 2023. In totaal, zo is de schatting, vergt de bouw 1,6 tot 2,2 miljard euro. Wat wordt er voor dat bedrag neergezet?

“PALLAS bestaat straks uit een reactorgebouw, een koelwatergebouw voor het secundaire koelsysteem, een logistiek gebouw, een support gebouw, een kantoorgebouw, nog enkele kleine gebouwen plus terreinaanpassingen inclusief infrastructuur”, antwoordt Robin. “Op dit moment wordt het grondwerk verricht en gaan ruim 300 funderingspalen de bodem in.” Als tendermanager tekende Robin met het tenderteam van PALLAS voor de voorbereiding en uitvoering van de aanbesteding van de bouw. Na een traject van 11 maanden werd op 5 december 2023 het contract getekend tussen PALLAS en de Spaanse bouwer FCC (als zogeheten ‘General Contractor’), en tegelijkertijd de samenwerkingsovereenkomst tussen PALLAS, FCC en de ontwerpende partij ICHOS.

‘Think slow, act fast’

Uit de samenwerkingsovereenkomst vloeide de implementatie voort van de Joint Delivery Organisation. Deze JDO bestaat uit de verschillende teams, elk met vertegenwoordigers van de drie partijen, plus een gezamenlijke directie. Robin is sinds eind 2023 releasemanager binnen het Coordination Team. “Wij vormen in feite de spil tussen alle teams. Daarbij passen we integraal release management toe. Dat betekent dat je releasemijlpalen definieert: momenten waarop je samen een kritische mijlpaal bereikt, die essentiële inspanningen vraagt van alle partijen. Na het bereiken van een releasemijlpaal wordt de volgende stap in het proces ontgrendelt, zodat je weer op een goede en beheerste manier verder kunt. Vanuit mijn rol als releasemanager probeer ik er dus voor te zorgen dat alle puzzelstukjes in beeld zijn en op elkaar aansluiten. Momenteel werk ik eraan om tot een beheerste start van de bouw te komen.”

‘De grootste onvoorziene kosten ontstaan als er tijdens de bouw verstoringen en vertragingen optreden.’

Wat bedoelt Robin met ‘beheerst’? “Dat je zo goed mogelijk nadenkt voordat je begint. Want de grootste onvoorziene kosten ontstaan als er tijdens de bouw verstoringen en vertragingen optreden. Je wil niet dat er buiten tegen hoge kosten allemaal mensen en materieel staan, terwijl je niets kunt doen, of zelfs dingen moet aanpassen. Dan kan het beter zijn om zo nodig de start van de bouw uit te stellen en het plan echt helemaal te vervolmaken. Of, om met de auteurs Flyvbjerg en Gardner van ‘How Big Things Get Done’ te spreken: ‘think slow, act fast’. Denken in de voorbereidingsfase is relatief goedkoop, stilstaan tijdens de bouw niet.”

Verrassingen voorkomen

Een uitdaging die Robin tegenkomt als releasemanager, is de situatie waarin team A iets nodig heeft van team B, maar team B dat pas later kan aanleveren. Wat vraagt het van hem om dergelijke patstellingen te doorbreken? “Het is belangrijk om voldoende technisch onderlegd te zijn. Dan begrijp je waar het over gaat en kun je de juiste vragen stellen. Ik denk dat ik mij goed kan verplaatsen in de belangen van betrokkenen, daar analytisch naar kan kijken om uiteindelijk de gehele complexiteit te vertalen naar een eenvoudig plaatje. Op basis daarvan kun je het uiteindelijke, goede gesprek aangaan en tot een ‘best-for-project’ oplossing komen. Vaak is het een kwestie van doorvragen: team A, waarom heb je het nu nodig en wat gaat er mis als je het later krijgt? En team B: waarom heb je het nu niet en wat gaat er mis als je het wel nu aanlevert?” Toch komt Robin soms tot een uitkomst waarmee niet alle betrokkenen even blij zijn.

“In die gevallen is het belangrijk om er in ieder geval voor te zorgen dat die uitkomst voor niemand een verrassing is. Zo behoud je toch de gedragenheid en gezamenlijkheid om verder vooruit te komen.” Een belangrijke uitdaging daarbij is om het gehele proces te plotten in de tijd, zodat de nieuwe reactor conform planning afkomt. “Dat betekent afwegingen maken en oplossingen bedenken. Bijvoorbeeld kijken of het mogelijk is om bepaalde activiteiten gelijktijdig uit te voeren, bepaalde risico’s te accepteren of meerdere bouwploegen in te zetten.”

Tientallen nationaliteiten

Overigens is Robin niet de enige Osborner binnen het project. Op dit moment zijn er nog vier actief. Eén is werkzaam als support officer van de directie, een ander als juridisch – en inkoopadviseur bij de inkoopafdeling. De andere twee Osborners zijn betrokken bij het opstellen en de implementatie van het programmaplan. Robin zelf vindt PALLAS een uniek project om aan te werken. “Dat kun je vrijwel letterlijk nemen. De laatste keer dat in Nederland een nucleaire reactor werd gebouwd, was zo’n 50 jaar geleden. Daarnaast is het een groot, complex traject waar mensen met vele tientallen verschillende nationaliteiten werkzaam zijn.

Ook werken we met een voor Nederland ongebruikelijke contractvorm: ‘Cost+’. Dat betekent dat we uiteindelijk zullen afrekenen op de werkelijke kosten, met daarbovenop een management fee. Andere nieuw aspecten voor mij zijn de JDO en de sector op zich. Hiervoor heb ik namelijk vooral op OV-projecten gezeten. PALLAS biedt mij al met al een kans om veel te leren en mijzelf te ontwikkelen. Ik vind het geweldig om eraan bij te dragen dat er, als alles goed gaat, in 2030 in Petten een nieuwe reactor voor medische isotopen draait.”