Onderhoud schuif je makkelijk vooruit
Een krantenkop uit 2019: “Dijksma vindt onderhoud weliswaar geen ‘sexy’ onderwerp, maar wel essentieel voor de stad”. En de voormalige verkeerswethouder van Amsterdam – verantwoordelijk voor de opgave rond bruggen en kademuren – is niet de enige die er zo over denkt, de voorbeelden zijn talrijk. Of het nu gaat over bruggen, wegen, spoorwegen, waterwegen sluizen, kademuren of tunnels: met het herstellen of ‘opknappen’ van een verouderde asset kun je als bestuurder maar matig scoren. Er worden niet veel lintjes doorgeknipt waarbij je ‘terugkrijgt wat je eigenlijk al had’.

Ook het budget voor beheer en onderhoud van infrastructuur is regelmatig het eerste wat gekort wordt als een gemeente of provincie in financieel zwaar weer zit. En het is zelfs bijna begrijpelijk: je ziet niet direct de consequenties als het probleem niet nú wordt opgelost, het laat zich makkelijk vooruitschuiven en komt snel op het bordje van je opvolgers terecht. In de privé omgeving is het niet veel anders. Denk aan het onderhoud van je huis: laat je de kozijnen tijdig schilderen voordat het oude verfwerk afbladdert en het hout gaat rotten? Misschien is het wel aantrekkelijker om dat geld uit te geven aan nieuwe stoelen, daar heb je immers meteen plezier van en die kozijnen kunnen volgend jaar ook nog wel…

Wat hebben historische gebouwen wel wat infrastructuur niet heeft?
Toch zijn er ook voorbeelden waar renovatie wél sexy is. Neem het Rijksmuseum. In binnen- en buitenland staan de kranten er vol mee: natúúrlijk moet het prachtige, historische museumgebouw van Cuypers in oude staat herstelt en tegelijkertijd gemoderniseerd worden. In dit geval snappen we maar al te goed dat wat oud is, opgeknapt moet worden en hechten we aan de cultuurhistorische waarde van het museum. We vinden het knap als het de architect lukt om het gebouw aan te passen op het huidig en toekomstig gebruik, terwijl de monumentale elementen in stand blijven. En het Rijksmuseum is niet uniek, maar één van de voorbeelden uit een lang rijtje van musea, treinstations, paleizen en overheidsgebouwen in Nederland en daarbuiten.

Als we met deze bril naar bijvoorbeeld een karakteristieke brug, historische sluis of de Amsterdamse grachten kijken, zou toch hetzelfde op moeten gaan? Blijkbaar is er een verschil tussen historische gebouwen en verouderde infrastructuur. Misschien omdat we infrastructuur – meer dan gebouwen – zien als een voorziening die we nodig hebben voor ons gebruik, als functionaliteit om ons te verplaatsen. Onder het mom: ’zo lang ik er zelf vandaag veilig en op tijd mee van A naar B kan komen, maakt het minder uit dat de infrastructuur er wat verwaarloosd uitziet’.

De ‘marketing’ van infrastructurele renovatieopgaven
Dus moeten we onze bestaande infrastructuur niet wat beter vermarkten? Bijvoorbeeld op de volgende vier manieren.

• Trots op veiligheid en functionaliteit
  Met een ingestorte Morandibrug, afbrokkelende Amsterdamse kademuren en een Merwedebrug met een restlevensduur van zes dagen in ons achterhoofd: wordt het niet hoog tijd om de veiligheid, functionaliteit en uitstraling van onze infrastructuur wat meer te gaan waarderen? Je mag er als regionale bestuurder of medewerker van een provincie, waterschap of gemeente trots op zijn als je dit goed op orde hebt. Laat dat aan de buitenwereld zien en knip met trots het lintje door voor de opgeknapte tunnel.
• Renovatie is van deze tijd
  Daarnaast past renovatie in een wereld waarin we steeds meer aandacht hebben voor hergebruik en duurzaamheid. Niet nóg meer bijmaken of bijbouwen, maar ‘oude spullen’ nieuw leven inblazen en de beperkte ruimte die er (met name in de stedelijke omgeving) is, efficiënt benutten. Met deze framing kunnen renovatieopgaven mogelijk ook op meer applaus rekenen.
• Vier tussentijdse successen
  Een grootschalige renovatieopgave is niet in een paar jaar gerealiseerd. Vaak gaan er decennia overheen voordat alle assets weer op orde zijn en een renovatieprogramma echt kan worden afgerond. Maar in de tussentijds gebeurt niet niks, dus laat ook zien wat er buiten gerealiseerd is! Er is niet alleen iets te vieren als de opgave als geheel is afgerond, maar ook als één asset wordt opgeleverd.
• Daar wil je voor werken!
  Mede door politieke aandacht en door de sterke koppeling met veiligheid, zijn renovatieopgaven vaak urgent en relevant. Door de (financiële) omvang, de samenhang tussen verschillende assets in het netwerk, het ‘werken met de winkel open’ en door de onzekerheid (‘hoe erg is het écht?’) zijn renovatieopgaven vaak complex. Daarom vragen deze opgaven om specifieke competenties en stevig leiderschap. Dit maken renovatieopgaven ontzettend uitdagend en interessant om voor te werken!