Renoveren in plaats van repareren
In 2020 stortte een deel van een 16e-eeuwse Amsterdamse kademuur in, en in 2016 werd de Merwedebrug preventief afgesloten toen deze volgens hoogleraren Rob Nijsse (constructieleer) en Ben Ale (veiligheidskunde) nog slechts een veilige restlevensduur van 6 dagen had. De levensduur van infrastructuur is dus niet eindeloos. Om wegen, tunnels en spoorwegen toekomstbestendig te houden, is renoveren noodzakelijk. Een goede timing is daarbij van belang. Veel assetmanagers zullen de uitdaging herkennen: Tot welk moment kun je de levensduur van je asset in standhouden met het plakken van pleisters, en wanneer is een asset echt toe aan een grondige renovatie? Het liefst bepaal je natuurlijk van tevoren het exacte moment waarop een asset niet meer voldoet. Met beperkte budgetten is namelijk het streven om de levensduur van de assets zo efficiënt mogelijk te maximaliseren. In de praktijk blijkt het echter lastig om vooraf te bepalen wat het exacte moment is waarop een asset niet meer voldoet. Met de onzekerheden als gegeven, is het aan bestuurders om te besluiten of en wanneer er gerenoveerd moet worden. Kan dit ook anders?

3 aanleidingen voor renovatie
Er zijn verschillende aanleidingen waardoor een asset op den duur niet meer voldoet. Daarbij is de ene aanleiding beter te voorspellen dan de andere. Ook het bepalen van de actuele staat van een asset is complex. Zo kan men bijvoorbeeld met simpele visuele inspecties niet altijd achterhalen hoe betonnen constructies er ‘van binnen’ aan toe zijn, of bevinden funderingen zich onder de waterlijn. Wat echter wel als een paal boven water staat, is dat de kosten (zowel maatschappelijk als financieel) een stuk hoger zijn als je één dag te laat bent, dan wanneer je één (of enkele) jaren te vroeg renoveert. Zorg daarom dat je tijdig start met het inzichtelijk maken van de staat van je asset, in plaats van te wachten op het eerste incident.

Hoe bepaal je dan de juiste timing voor renovatie? De urgentie verschilt per aanleiding. Zo kan het zijn dat de wet- en regelgeving de afgelopen jaren strenger is geworden waardoor een asset niet meer voldoet. Dit was bijvoorbeeld het geval bij de wegtunnels in Amsterdam. Deze voldeden niet meer aan de aangescherpte norm voor brandveiligheid en moesten worden aangepakt omdat de gemeente anders het risico liep dat deze moesten worden afgesloten. Een andere aanleiding is dat de asset aan het einde van haar levensduur is, in dat geval is de asset simpelweg te oud en toe aan renovatie of vervanging. Vaker is het echter zo dat de asset niet meer de functionaliteit levert die aansluit op het huidige gebruik van de asset. Zo waren de Merwedebrug en de Haringvlietbrug oorspronkelijk niet gebouwd op het intensievere verkeer en zwaardere vrachtwagens waardoor deze (tijdelijk) gestremd moesten worden.

Manifesteren van risico’s
Hoewel de aanleidingen verschillend zijn, is het resultaat vaak hetzelfde: hoe langer je wacht met de renovatie, hoe groter het risico wordt dat je te laat bent. De implicaties hiervan verschillen. Vaak gebeurt er helemaal niks of zijn de implicaties klein. Zo betekende ‘te laat’ bij de Merwedebrug dat de belangrijke verkeersader gestremd moest worden voor bussen en vrachtwagens. In enkele uitzonderlijke gevallen zijn er catastrofale gevolgen. In 2018 betekende ‘te laat’ bij de Morandibrug in het Italiaanse Genua dat deze in 2018 instortte met tientallen doden tot gevolg. Dit gebeurde nota bene 2 jaar nadat een voorstel voor renovatie van de brug door de gemeenteraad was weggestemd omdat dit ‘onnodig’ werd geacht. De kleine besparing door het uitstellen van grootschalig onderhoud of renovatie kan dus uiteindelijk leiden tot grote maatschappelijke en financiële kosten.

Paradoxaal genoeg leidt het manifesteren van de risico’s ertoe dat het voor bestuurders makkelijker wordt om budget vrij te maken voor grootschalige renovatie programma’s. Het belang van goed functionerende infrastructuur wordt op zo’n moment namelijk ineens pijnlijk zichtbaar. Zo werd na diverse incidenten waarbij Amsterdamse kademuren bezweken (onder andere bij het Entrepotdok, de Marnixstraat en de Nassaukade) €300 miljoen beschikbaar gesteld voor het onderzoeken en opknappen van de Amsterdamse kademuren en bruggen. Het liefst willen we natuurlijk dat deze incidenten niet nodig zijn, en de renovatie wordt uitgevoerd vóórdat deze incidenten zich voordoen.

Maak risico’s inzichtelijker
In veel gevallen wordt er door assetmanagers alleen gerapporteerd op de prestaties van de asset en de daarmee gepaard gaande onderhoudskosten. Wat hiermee buiten schot blijft zijn de risico’s, die steeds groter worden naarmate de tijd verstrijkt. Zolang deze risico’s niet inzichtelijk worden gemaakt, is er voor bestuurders geen aanleiding om budget vrij te maken voor renovatie. De asset presteert immers naar behoren en binnen budget.

Uiteindelijk is het de taak van bestuurders om te bepalen hoeveel risico zij bereid zijn te nemen en dit af te wegen tegenover de kosten van renoveren. Deze afweging kunnen zij echter alleen goed maken op het moment dat deze risico’s ook inzichtelijk zijn. Wij zien het daarom als een belangrijke taak voor assetmanagers /eigenaren, maar ook voor bestuurders, om de staat van de verschillende assets in kaart te brengen. Dat betekent dat:

• Assetmanagers/eigenaren het belang van inzage in de risico’s van oude infrastructuur onder de aandacht moeten brengen bij bestuurders;
• Bestuurders budget beschikbaar moeten stellen voor het uitvoeren van onderzoek naar de staat van assets.

Wanneer blijkt dat er grote risico’s zijn, is het besluit om grootschalig te gaan renoveren voor bestuurders ook een stuk beter te verantwoorden. Door tijdig te renoveren kunnen zij aantonen dat zij actief bezig zijn met het in standhouden van een veilige infrastructuur, en niet reactief aan het wachten zijn tot het eerste incident zich voordoet.