Woonzorgvisie vastgesteld in gemeente Molenlanden

“We zijn nu voorbereid op toekomstige ontwikkelingen in de zorg”

Elke gemeente speelt een belangrijke rol in het bieden van een passend en veilig thuis voor haar kwetsbare inwoners. Een plek waar wonen en de juiste zorg of ondersteuning samenkomen. Dat vraagt om een doordachte woonzorgvisie, waarin het zorg- en woondomein samengaan. Molenlanden is een van de eerste gemeenten in haar omgeving die deze – door de overheid verplichte – woonzorgvisie inmiddels heeft vastgesteld. Wat zijn de belangrijkste uitkomsten en speerpunten van deze visie? Hoe heeft de gemeente Molenlanden het traject ervaren om deze visie te kunnen ontwikkelen? En hoe nu verder?

“In het begin was het soms best een zoektocht”, vertelt Brenda Kooijman van de gemeente Molenlanden, een gemeente van circa 45.000 inwoners, gelegen aan de oostkant van Dordrecht, die in 2019 is ontstaan uit een fusie van de gemeenten Molenwaard en Giessenlanden. “Een woonzorgvisie opstellen, is tenslotte nieuw voor iedereen. En dan zijn wij ook nog eens een relatief nieuwe gemeente. Iedereen zoekt houvast naar een feitelijke basis om een visie op te kunnen stellen. De woonzorganalyse is daarvoor een onmisbare eerste stap.”

De cijfers boven tafel

“We zijn bij de gemeente Molenlanden begonnen met een verdiepende woonzorganalyse om de opgave scherp in beeld te krijgen”, legt consultant Suzy Kloosterman van AT Osborne uit. “Hierbij hebben we het huidige zorglandschap van Molenlanden en de toekomstige ontwikkelingen cijfermatig in beeld gebracht. We hebben onderscheid gemaakt in verschillende kwetsbare doelgroepen; ouderen, mensen met een cognitieve beperking, met niet-aangeboren hersenletsel, met een functiebeperking, mensen met psychische problematiek en kwetsbare jongeren.”

Een belangrijk thema, dat van grote invloed is op het woon-zorg domein, en ook naar voren kwam in de analyse, is de ‘dubbele vergrijzing’. Bovendien neemt de krapte op de arbeidsmarkt toe. “Dit betekent dat een groot deel van de oudere mensen straks niet meer vanzelfsprekend in het verpleeghuis terecht kan. Deze groep oudere mensen met een zorgvraag zal een veilige plek in de kern of gemeente moeten gaan vinden. Daar ligt een grote opgave. Tegelijkertijd zien we ook dat de inwoners van deze gemeente relatief gezond zijn, ten opzichte van landelijke cijfers, en dat de sociale verbondenheid hier heel hoog is. Het is een hele sterke ‘community’, waar mensen naar elkaar omkijken.”

Eindelijk hebben we nu de cijfermatige onderbouwing van wat eerst vooral aannames waren.

Brenda Kooijman was heel blij met die concrete cijfers. “Ik heb lang in het sociaal domein gewerkt en op de een of andere manier is het altijd heel moeilijk om concrete cijfers boven tafel te krijgen. Dat is AT Osborne in deze goede en uitgebreide data-analyse wel gelukt. Eindelijk hebben we nu de cijfermatige onderbouwing van wat eerst vooral aannames waren. Nu weten we echt in aantallen hoe groot die groepen zijn. Hele waardevolle inzichten, waardoor we beter kunnen anticiperen op de toekomstige ontwikkelingen en de benodigde voorzieningen naar de toekomst in kaart kunnen brengen.”

Meer aandacht voor samenwerking

Na de analyse was het tijd om (een-op-een) in gesprek te gaan met de verschillende woonzorgpartners, die de uitkomsten van de analyse onderschreven en hun eigen ervaringen en wensen voor het voetlicht brachten. “De thema’s die uit deze kwalitatieve fase het meest naar voren kwamen, waren flexibiliteit van alle betrokken partijen, voldoende geschikte woningen en met name samenwerking”, memoreert Suzy Kloosterman. “Niet alleen de ‘domein-overstijgende’ samenwerking, maar ook gewoon tussen twee partijen. Daar valt nog veel op te winnen, vooral omdat Molenlanden te maken heeft met kleine aantallen. Dan kan het moeilijker zijn om alleen, bijvoorbeeld, de nachtzorg financieel rond te krijgen. Maar samen met een andere organisatie lukt dat soms wel.”

Suzy en haar collega’s bij AT Osborne kennen deze wereld heel goed, weten wat er speelt en spreken de taal. Dat is echt van meerwaarde geweest bij het vormgeven van onze woonzorgvisie.

Onderdeel van deze tweede fase was ook een plenaire sessie om de belangrijkste thema’s met alle betrokken partijen te bespreken en een stap te zetten naar meer domein-overstijgende samenwerking. Een sessie waar Kooijman tevreden op terugkijkt. “Een hele positieve ervaring, ook met het oog op de samenwerking. Die zorgaanbieders kennen elkaar op zich wel, maar het was goed om met elkaar aan tafel te zitten rondom specifieke thema’s. Dat is een goede eerste stap geweest, ook voor de latere uitvoeringsprogramma’s. Het voordeel in dit proces was dat AT Osborne heel erg thuis is in zowel het woon- als zorgdomein. Suzy en haar collega’s kennen deze wereld heel goed, weten wat er speelt en spreken de taal. Dat is echt van meerwaarde geweest bij het vormgeven van onze woonzorgvisie.”

Fundament om op te bouwen

In de derde en afsluitende fase, de ‘synthese-fase’, zijn alle kwalitatieve en kwantitatieve inzichten uit de vorige stappen gecombineerd in een rapportage, met als doel scherp in beeld te krijgen wat er in de gemeente gebeurt, wat de ontwikkelingen zijn en waar behoefte aan is. De gemeenteraad heeft de woonzorgvisie 2024-2028 vervolgens, halverwege vorig jaar (2023), vastgesteld. De kern van deze visie bestaat uit drie speerpunten: het creëren van veilige kernen voor kwetsbare inwoners, het realiseren van voldoende geschikte woningen voor de kwetsbare inwoners van Molenlanden, en een betere domein-overstijgende en doelmatige samenwerking.

Het eerste uitvoeringsprogramma is inmiddels van start gegaan, om voldoende geschikte woningen te creëren voor onze kwetsbare inwoners. En dat is bepaald geen sinecure. Kooijman: “Ten eerste omdat er natuurlijk, zoals in het hele land, niet genoeg woningen zijn. Daar komt de uitdaging bij dat zorgaanbieders te maken hebben met personeelstekort. Dat betekent in de particuliere sector zoeken naar mogelijkheden om mensen met elkaar te verbinden. Wat kunnen we doen om sommige zorg uit handen te nemen van zorgaanbieders? Denk aan het slimmer organiseren van woonkernen, of het creëren van geclusterde woonvormen. Met andere woorden, we proberen in die uitvoering zo veel mogelijk buiten de kaders te kijken. De toekomst zal uitwijzen in hoeverre we onze programma’s kunnen uitvoeren. Onze gemeente heeft dankzij de zorgvuldig onderbouwde woonzorgvisie in elk geval een stevig fundament om op te bouwen!”